Agriculture Achievement Crop Insurance

Ka NATIONAL AGRICULTURE INSURANCE SCHEME (NAIS) lane
Ka RASHTRIYA KRISHI BIMA YOJANA (RKBY)

A. KI JINGTHMU JONG KANE KA NAIS KI LONG KUMNE HARUM
  • Ban ai jingiada bad iarap pisa ia ki nongrep haba don ka jingjulor bad jingduh jong ki jingthung bahap hapoh kane ka skim na ka daw ka jingpynjulor jong ka Mariang, ki khniang bad ki jingpang.
  • Ban pynshlur ia ki nongrep ban rep da ka rukom rep kaba thymmai bad pyndonkam da ki buit-stad rep ka juk mynta kiba khambha (higher technology in Agriculture).
  • Ban iarap pynneh ia ka jingioh na ka rep ka riang khamtam haba don ka nem sniew.

B. KI JINGTHUNG KIBA HAP HAPOH KANE KA SKIM
Ki jingthung kiba kynthup hapoh kane ka NAIS ki long u kba, u phan bad u sying ba rep ha ka por lyiur. Nangta ki jingthung ba pynmih umphniang kum u symbai tyrso, kumjuh ruh ia ki jingthung ba rep ha ka por tlang kum u phan bad u kba.

C. KI NONGREP KIBA HAP HAPOH KANE KA SKIM
Baroh ki nongrep kiba rep ia ki jingthung ba la kdew haneng bad ha ki jaka bala pynbna kyrpang (notify), la pynrung ne kynthup hapoh kane ka skim.

Ka skim ka kynthup kham kyrpang ia kine ki nongrep harum :

  • Ki nongrep bahap ha ka kyrdan compulsory : Baroh ki nongrep kiba shim loan na ki bank na ka bynta ban rep ia ki jingthung ba la kdew haneng ha ki jaka ba la pynbna kyrpang (notified Areas and Crops).
  • Ki nongrep kiba hap ha ka kyrdan voluntary : Baroh kiwei pat ki nongrep kiba rep ia ki jingthung ba la kdew haneng bad ha ki jaka bala pynbna kyrpang, kiba khlem shim loan na ki bank kiba kwah ban don bynta ha kane ka skim.

D. KI JINGPYNJULOR BA HAP BAD BYM HAP HAPOH KANE KA SKIM
La pynrung/kynthup hapoh kane ka Skim ia baroh ki jingduh/jingjulor ha ka rep na ki daw bym lah shuh ban iada kum kine harum :-
  1. Ka jingjulor ha ka rep na ka daw ka jingpluh ding ne thang ka ‘lei lieh.
  2. Ka jingjulor ha ka rep na ka daw ka ‘er iong ‘er ngit, ka jingshohphria bad kiwei kiwei.
  3. Ka jingjulor ha ka rep na ka daw ka jingshlei-um, ka jingtwa ka khyndew bad jingtuid bad tap ka khyndew.
  4. Ka jingjulor ha ka rep na ka daw ka jingtyrkhong um bad ka jingrang ryngkhiang kaba neh.
  5. Ka jingjulor ha ka rep na ka daw ka jingbam-khniang bad ki jingpang.
Ki jingjulor ne jingduh ha ka rep na ki daw jong ka thma, ka jingpynjulor khnang bad kiba dang lah ban iada kim hap hapoh kane ka skim.

E. KA PISA LANE KA DOR BA LAH BAN INSHOR
Ka pisa ne ka dor ba ki nongrep ki lah ban inshor ka long katkum ka dor ba la buh lypa (da ka Sorkar) na ka jingmih u jingthung (Threshold Yield). Hynrei ki nongrep ki lah ruh ban inshor palat ia ka dor ba la buh lypa da ka Sorkar, kata, haduh shispah sanphew shah (150%), tangba ki dei ban siew ia ka bai premium ha ka dor iew (Commercial rates).

Ki nongrep kiba shim loan na ki bank ki lah ban inshore ia baroh ka tyngka/ne loan ba ki shim.

F. Ki nongrep kiba hap ha ka kyrdan ba ki khot ki Small Farmers bad Marginal Farmers kin ioh subsidy ban siew tang shiteng dor ia ka bai Premium. Ia kaba sah yn pyniarap siew da ka sorkar. Ia kane ka jingsiew shiteng dor ia ka bai premium kan neh tang hapdeng 3 & 5 snem katkum ka jingibit jong ka sorkar hadien bala bishar bniah (examine) ia ka jingtrei kam jong kane ka skim naduh ka snem kaba nyngkong.

Ka jingpynshai ia ka jingmut jong ki nongrep ba ki khot ki Small Farmers bad Marginal Farmers ki long kumne harum :-
  • Ki Small Farmers : Ki nongrep kiba don ka jaka rep kaba heh kumba ar hectar (5 akar) ne duna.
  • Ki Marginal Farmers : Ki nongrep kiba don ka jaka rep kaba heh tang kumba shi hectar (ar akar shiteng) ne duna.

G. KA RUKOM BAN THEW BAD SIEW IA KA JINGDUH
Lada ka jingmih ha ka shi hectar na u jingthung ba la inshor ha kata ka aiom bad ba la thung ha ki jaka ba la buh kyrpang (notified areas) ka duna na kaba dei ban mih (kata kat kum ka Threshold Yield na ka jingmih ba la buh lypa da ka sorkar), baroh ki nongrep kiba thung ne rep ia ki jingthung ha ki jaka ba la buh kyrpang bad ba la inshore ki don ha hok ban ioh ia ka bai lutksan (compensation/indemnity). Tangba ia ka jingduna ha ka jingmih yn pynshong nongrim halor ka crop cutting experiments.


*** IA KA JINGTIP BA KHAM BNIAH LAH BAN IOH NA KI AGRICULTURAL OFFICERS NE KI HORTICULTURAL OFFICERS KIBA DON HA KI BLOCK BAD DISTRICT OFFICE LANE NA KA OFFICE JONG U DIRECTOR OF AGRICULTURE BAD NA KI BANK.